37-38ο ΤΕΥΧΟΣ
Αφιέρωμα: «Πολιτιστική Κληρονομιά της Μαγνησίας»
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ & ΣΥΛΛΟΓΕΣ - Από την ψηφιοποίηση και την τεκμηρίωση … στην ανάδειξη !
Του Αλέξανδρου Καπανιάρη*
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα των ιστορικών αρχείων και συλλογών που δεν ανήκουν σε τυπικές δομές (μουσεία, ιστορικά και πνευματικά κέντρα, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, τριτοβάθμια ιδρύματα κ.ά.) είναι ότι καταστρέφονται, αλλοιώνονται, απαξιώνονται χωρίς να υπάρχει σχετική μέριμνα ή εξειδικευμένες γνώσεις για συντήρηση, ψηφιοποίηση, τεκμηρίωση και ανάδειξη του πολύτιμου υλικού τους. Αυτό το σπάνιο υλικό των «ανεκμετάλλευτων» ιστορικών και πολιτιστικών αρχείων, συνήθως ιδιωτικών συλλογών, αθροιστικά αποτελεί μέρος του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας μας. Η μη διάσωση συνεπώς κάθε ανέκδοτου ιστορικού και πολιτιστικού υλικού, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην αξιοποίηση του πολιτιστικού κεφαλαίου της χώρας μας.
Τα μουσεία, οι συλλογές και τα αρχεία (δημόσια και ιδιωτικά) ως έχουν ως παρακαταθήκη ένα σύνολο επεξεργασμένων και ανεπεξέργαστων πληροφοριών (κείμενο, φωτογραφίες, γκραβούρες, χειρόγραφα, αντικείμενα, ηχητικά αποσπάσματα, video κ.ά). Πολλές φορές αυτό το πληροφοριακό υλικό έχει περιορισμένη χρησιμότητα όταν προέρχεται από έναν μικρό πολιτιστικό φορέα ή ιδιώτη αν λάβει κανείς υπόψη ότι οι απαιτήσεις αφορούν ένα μεγάλο σύνολο πολιτιστικών πληροφοριακών πόρων από πολλούς πολιτιστικούς φορείς ή ιδιώτες. Γενικότερα τόσο η προσφορά (supply) ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και η ζήτησή τους (demand) είναι έντονα κατακερματισμένες. Αξιόλογα ηλεκτρονικά προϊόντα πολιτιστικής κληρονομιάς απαιτούν συνδυασμό ψηφιοποιημένων πολιτιστικών πόρων από πολλούς πολιτιστικούς φορείς ή ιδιώτες. Επίσης ένα βασικό ζήτημα που αφορά την διαθεσιμότητα της πληροφορίας είναι η διαθέσιμη μορφή της πληροφορίας.
Παράλληλα η ψηφιοποίηση, τεκμηρίωση και ανάδειξη πολιτιστικών συλλογών που ανήκουν σε τυπικές δομές μέσω της χρηματοδότησης από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «κοινωνίας της πληροφορίας» (μεταξύ 2003 και 2007, η Ελλάδα μέσω της Ε.Ε. υποστήριξε 180 διαφορετικά προγράμματα ψηφιοποίησης από μουσεία, βιβλιοθήκες και αρχεία με συνολική χρηματοδότηση 100 εκατ. ευρώ.) δημιούργησε νέες υποχρεώσεις στους αρμόδιους φορείς για ανάδειξη του υλικού.
Τα παραπάνω προβλήματα που αφορούν ιστορικά-πολιτιστικά αρχεία και συλλογές είτε ανήκουν σε τυπικές δομές ή όχι μπορούν να επιλυθούν ή να ελαττωθούν εφόσον χρησιμοποιηθούν ξανά οι νέες τεχνολογίες και η δικτύωση τυπικών ή άτυπων δομών στις οποίες ανήκουν σπάνια πολιτιστικά ευρήματα, πολλές φορές επεξεργασμένα ή όχι.
Η ανάδειξη συνεπώς της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με την βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες και υποχρεώσεις αν θέλουμε να αναδειχθούν τα εναπομείναντα πολιτιστικά και ιστορικά τεκμήρια.
Οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν ολοκληρωμένες λύσεις σε ζητήματα προβολής του εθνικού πολιτιστικού πλούτου μας. Για τη ορθή ανάδειξη των αρχείων και συλλογών έχουν δημιουργηθεί στάνταρτ που εξασφαλίζουν τη μακροχρόνια προβολή του υλικού:
• με συστηματική μεθοδολογία ανάδειξης αρχείων και συλλογών
• με κοινές μορφές ανάδειξης δεδομένων
Συνεπώς με την βοήθεια των νέων τεχνολογιών μπορούμε να δρομολογήσουμε δράσεις που αφορούν την διατήρηση και την ενίσχυση της ιστορίας, του πολιτισμού, και όλων των στοιχείων που διαμορφώνουν την επονομαζόμενη συλλογική και εξελισσόμενη μνήμη.
Πριν όμως ξεκινήσουμε να αναπτύσσουμε το σκεπτικό της πρότασης μας που αφορά τις νέες τεχνολογίες και την δικτύωση (τυπικών ή άτυπων δομών) ως μέσο ανάδειξης ιστορικών-πολιτιστικών αρχείων και συλλογών) θα πρέπει να ορίσουμε στοιχειωδώς το όρο πολιτιστική κληρονομιά.
Ως πολιτιστική κληρονομιά ορίζουμε τα πολυάριθμα υλικά και άϋλα στοιχεία από το παρελθόν, τα οποία σώζονται σήμερα. Ενσωματώνουν σημαντική πληροφορία και γνώση από το παρελθόν. Περιλαμβάνουν: α) την υλική πολιτιστική κληρονομιά (tangible), β) την άϋλη πολιτιστική κληρονομιά. (intangible)
Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.)
Οι τεχνολογίες της πληροφορίας φαίνεται ότι εισβάλλουν σε όλο το εύρος των δραστηριοτήτων του κλάδου του πολιτισμού. Η εφαρμογή των τεχνολογιών της πληροφορίας στον τομέα της ανάδειξης των αρχείων και συλλογών φαίνεται πως επηρεάζει όλο και περισσότερους πολιτιστικούς φορείς ή ιδιώτες (άτυπες δομές) οι οποίοι χρησιμοποιούν τα νέα μέσα για τη συστηματική πληροφόρηση και την προβολή των συλλογών τους.
Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες για τη διάδοση, προβολή και μελέτη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μερικές από αυτές τις δυνατότητες είναι:
• Ψηφιακές δισδιάστατες εικόνες (2D digital images)
• Τρισδιάστατες απεικονίσεις (3D representations)
• Εικονική πραγματικότητα (virtual reality - VR) – εικονικά περιβάλλοντα (virtual environments - VEs)
• Επαυξημένη πραγματικότητα (augmented reality - AR)
• Πληροφοριακά συστήματα μουσείων και μνημείων
• Συστήματα αρχείων, ψηφιακές βιβλιοθήκες
• Συστήματα τεκμηρίωσης συντήρησης
• Ηλεκτρονικοί οδηγοί μουσείων και εκθέσεις
• Ηλεκτρονικές εκδόσεις τέχνης, ιστορίας, λογοτεχνίας
• Ιστοσελίδες - CD-ROM
• Info Kiosk.
Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής & Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) στον τομέα της ανάδειξης όσον αφορά την Πολιτιστική Κληρονομιά προσφέρουν:
• νέες ευκαιρίες για διάδοσή τους μέσω ηλεκτρονικών δικτύων, όπως είναι το Internet, σε ένα πολύ ευρύτερο κοινό
• δημιουργίας ηλεκτρονικών εκθέσεων (virtual exhibitions) με ψηφιακό περιεχόμενο από πολλούς πολιτιστικούς οργανισμούς
• δημιουργίας ηλεκτρονικών αναπαραστάσεων αρχαιολογικών αντικειμένων, αρχαιολογικών χώρων, κλπ.
• δημιουργία υψηλής ποιότητας ηλεκτρονικών προϊόντων πολιτιστικής κληρονομιάς, π.χ. ηλεκτρονικές εκδόσεις σε CDs, DVDs, κ.α., ειδικούς πολιτιστικούς ιστότοπους - portals
• δημιουργία ποιοτικών ηλεκτρονικών μαθημάτων (e-learning) πολιτιστικής κληρονομιάς (με κείμενο, 2/3D εικόνες, ήχο..)
• ηλεκτρονικού εμπλουτισμού (electronic augmentation) εμπειρίας των επισκεπτών των μουσείων, αρχαιολογικών χώρων, κλπ.
Οι T.Π.Ε. και οι Οργανισμοί Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Ο.Π.Κ.)
Οι T.Π.Ε. μπορούν να συνδράμουν με τις δυνατότητες που παρέχουν τους οργανισμούς πολιτιστικής κληρονομιάς (Ο.Π.Κ.) στην περίπτωση τυπικών δομών ή στην περίπτωση των ιδιωτών δηλαδή των άτυπων δομών. Έτσι οι δυνατότητες που δίνουν οι Τ.Π.Ε. σε ιστορικά – πολιτιστικά αρχεία και συλλογές είναι :
• να φέρουν σε επαφή με τους πολιτιστικούς τους πόρους ένα πολύ ευρύτερο παγκόσμιο κοινό (π.χ. μέσω Internet),
• να παρέχουν στο κοινό τους εξελιγμένα και ελκυστικά προϊόντα, υπηρεσίες και εμπειρίες σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά,
• να αυξήσουν το ενδιαφέρον του κοινού τους, και της κοινωνίας γενικότερα, για τους πολιτιστικούς τους πόρους
Η τεχνολογική αυτή εξέλιξη οδηγεί πλέον τους Ο.Π.Κ., οι οποίοι αποκτούν βαθμιαία έναν «υβριδικό» ρόλο. Ενώ παλαιότερα οι Ο.Π.Κ. είχαν την ευθύνη της διαχείρισης «φυσικών» μόνον πολιτιστικών πόρων στη νέα εποχή θα πρέπει να διαχειρίζονται τόσο φυσικούς όσο και ψηφιακούς πολιτιστικούς πόρους. Γενικότερα οι Ο.Π.Κ. πρέπει να υιοθετήσουν διαφορετικά λειτουργικά μοντέλα και τεχνολογίες λειτουργίας.
Το βασικό πρόβλημα που επιπλέον τίθεται για τους Ο.Π.Κ., και κατά συνέπεια και για τους ιδιώτες είναι η περιορισμένη χρησιμότητα ψηφιοποιημένων πολιτιστικών πόρων προερχομένων μόνον από έναν μικρό Ο.Π.Κ. ή μια ιδιωτική συλλογή. Ο χρήστης χρειάζεται συνήθως ένα μεγάλο σύνολο ψηφιοποιημένων πολιτιστικών πόρων από πολλούς Ο.Π.Κ. ή ιδιώτες. Γενικότερα τόσο η προσφορά (supply) ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και η ζήτησή τους (demand) είναι έντονα κατακερματισμένες. Αξιόλογα ηλεκτρονικά προϊόντα πολιτιστικής κληρονομιάς απαιτούν συνδυασμό ψηφιοποιημένων πολιτιστικών πόρων από πολλούς Ο.Π.Κ. ή ιδιώτες.
Για τους παραπάνω λόγους είναι απαραίτητη η δικτύωση: α) μεταξύ Ο.Π.Κ., β) μεταξύ Ο.Π.Κ. και ιδιωτών, γ) μεταξύ ιδιωτών και ιδιωτών. Η παραπάνω δικτύωση (τύποι δικτύωσης) και οι συνεργασίες που θα πρέπει να αναπτυχθούν θα έχουν ως στόχο:
• τη δημιουργία νέων διαφορετικών ψηφιακών πόρων,
• την προβολή, διάδοση και προώθησή τους (μέσω CDs, DVDs, ιστότοπων-portals, κλπ)
• την συμμετοχή σε νέα εθνικά και κοινοτικά προγράμματα (πολιτιστικές υπηρεσίες) τα οποία προβλέπουν διάφορες μορφές συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ των Ο.Π.Κ..
Αξιοποίηση ψηφιακού περιεχομένου μέσω των Τ.Π.Ε. για την παραγωγή εκπαιδευτικών ψηφιακών παραγωγών σε μουσεία, συλλογές και αρχεία
Μετά από τις αναφορές που πραγματοποιήθηκαν πιο πάνω όσον αφορά το ψηφιακό περιεχόμενο γεννούνται ερωτήματα που σχετίζονται με την ικανότητα των πολιτιστικών φορέων και ιδιωτών (μουσεία, συλλογές, αρχεία) να παράγουν κατάλληλο ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό με δικό τους μηχανισμό και χαμηλό κοστολόγιο. Η δημιουργία ενός εργαστηρίου για κάθε φορέα ή σύμπραξη φορέων για την παραγωγή ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού θα μπορούσε πιθανόν να είναι η λύση τόσο για την διανομή της πληροφορίας όσο και την δημιουργία ολοκληρωμένων ψηφιακών εκπαιδευτικών παραγωγών.
Η ενημέρωση, η προώθηση και η διανομή ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού και παραγωγών με την δημιουργία «κοινοτήτων χρηστών της εκπαίδευσης», και την χρήση του διαδικτύου (Collaborative authoring, Folksonomies, Podcasts, RSS Feeds, Social networks, Weblogs, Wikis, 3D Navigation, Instant Messaging, Messageboards, Online Calendars, Web Mail) θα μπορούσε να βοηθήσει το έργο τόσο της εκπαιδευτικής κοινότητας όσο και των πολιτιστικών φορέων.
Η μη ανάπτυξη ελληνικού ψηφιακού περιεχομένου στους πολιτιστικούς φορείς (μουσεία, συλλογές, αρχεία) οδηγεί αντίστοιχα σε ελάχιστες ψηφιακές εκπαιδευτικές εφαρμογές που συνδέονται με μια σειρά δυσλειτουργιών και προβλημάτων που σχετίζονται:
• με τον τρόπο διαχείρισης των δικαιωμάτων του περιεχομένου του δημοσίου τομέα
• με την ανάγκη για αποσαφήνιση του νόμου για τα πνευματικά δικαιώματα και προσδιορισμό αποτελεσματικής τιμολογιακής πολιτικής.
• με την έλλειψη εφαρμογής ενιαίων τεχνολογικών κανόνων (standards) για την ψηφιοποίηση και τυποποίηση του περιεχομένου των αρχείων
• με την ανάγκη ενίσχυσης της χρηματοδότησης για δημιουργία «εσωτερικών» ομάδων για την ψηφιοποίηση περιεχομένου και την αποτελεσματικότερη «κατανόηση» του αντικειμένου και την αλληλεπίδραση με τους λοιπούς φορείς που θα εγγυηθούν την τεχνολογική και εμπορική αξιοποίηση του περιεχομένου
• με την ανάγκη να ενισχυθεί η σημασία στο θέμα της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων
• με την ανύπαρκτη επιδότηση για την μετάφραση - μεταγλώττιση του περιεχομένου έτσι ώστε να αντιμετωπισθεί η «εσωστρέφεια» των ελληνικών πολιτιστικών φορέων
• με την ανύπαρκτη επιδότηση του «μετασχηματισμού» του περιεχομένου στις διάφορες τεχνολογικές πλατφόρμες και οι δαπάνες διαχείρισης περιεχομένου (content management)
• με την ανύπαρκτη επιδότηση για την σύνδεση των εταιριών με τα Δίκτυα Διανομής του εξωτερικού ώστε να δημιουργηθούν κίνητρα για επιτυχείς εξαγωγικές δραστηριότητες.
Η ανάδειξη του ιδιωτικού ψηφιοποιημένου αρχείου Δ.Γ.Κασλάς
Η ανάδειξη του αρχείου «Δημήτριος Γ. Κασλάς» πραγματοποιήθηκε μετά την ψηφιοποίηση και τεκμηρίωση του αρχείου. Για την υλοποίηση της ψηφιοποίησης του αρχείου ακολουθήθηκε ο οδηγός καλών πρακτικών ψηφιοποίησης και μακροπρόθεσμης διατήρησης πολιτιστικού περιεχομένου του Πανεπιστημίου Πατρών. Το αρχείο Δ. Γ. Κασλάς περιλαμβάνει ανέκδοτο υλικό που αφορά ιστορικές περιόδους και γεγονότα που ξεκινούν από την Μικρασιατική εκστρατεία έως τον πόλεμο του 1941. Το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου αναφέρεται στη δράση του ΙΙ Τάγματος του 5ου Συντάγματος Πεζικού Τρικάλων το οποίο υπερασπίστηκε το ύψωμα 731, όπου και κρίθηκε ουσιαστικά, ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος. Αναφορές επίσης υπάρχουν στα πρώτα χρόνια της ζωής του Δ. Γ. Κασλά τη περίοδο της εθνικής αντίστασης (Ε.Λ.Α.Σ.), τις διώξεις και τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Μετά την δημιουργία και την αποθήκευση των ψηφιακών αντιγράφων και των μεταδεδομένων πραγματοποιήθηκε η ανάδειξη και η προβολή του ψηφιοποιημένου περιεχομένου. Πριν όμως την προβολή των ψηφιακών αντικειμένων πραγματοποιήθηκε η κατάλληλη επεξεργασία τους λαμβάνοντας υπόψη πως η ανάδειξη του περιεχομένου μπορεί να περιλαμβάνει την προβολή του στο διαδίκτυο, σε κάποιο CD-ROM ή DVD-ROM. Με αυτό το σκεπτικό πραγματοποιήθηκε η υποβάθμιση της ποιότητας, άρα και τη μείωση του μεγέθους των αρχείων εικόνας, ήχου και κινούμενης εικόνας, ώστε να μπορούν να προσπελάσουν οι χρήστες το ψηφιακό περιεχόμενο μέσω του Διαδικτύου.
Για την δημοσιοποίηση και προβολή του έργου ψηφιοποίησης Δ. Γ. Κασλάς πραγματοποιηθήκαν οι παρακάτω δράσεις:
α) Δημιουργία ιστολογίου (http://kaslas.blogspot.com)
Στα πλαίσια της ψηφιοποίησης του αρχείου Δ.Γ.Κασλάς δημιουργήθηκε ιστολόγιο του έργου (web blog) με στόχο την ευαισθητοποίηση πολιτών και φορέων για παραχώρηση υλικού που αφορούσε το αρχείο αλλά και γεγονότων που συνδέονται με αυτό (http://kaslas.blogspot.com). Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσω της επικοινωνίας που αναπτύχθηκε από το ιστολόγιο δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες επαφές έτσι ώστε το αρχείο να συμπληρωθεί με πολύτιμες μαρτυρίες για μια πολύ σημαντική περίοδο (δράση του Δ.Γ.Κασλά στον ΕΛ.Α.Σ.) για την οποία υπήρχαν λιγοστά στοιχεία. Μ’ αυτό τον τρόπο το αρχείο εμπλουτίστηκε με στοιχεία και μαρτυρίες (ήχος) αποδεικνύοντας στην πράξη πόσο πολύ μπορεί να βοηθηθεί ένα έργο ψηφιοποίησης όταν υπάρχει παράλληλα ιστολόγιο ή άλλο δικτυακό εργαλείο κοινωνικής δικτύωσης.
β) Συμμετοχή σε επιστημονικά συνέδρια
Όσον αφορά την συμμετοχή σε επιστημονικά συνέδρια πραγματοποιήθηκαν εισηγήσεις:
• στο 2ο Διεθνές Συνέδριο «Λαϊκός Πολιτισμός & Πολιτιστικοί Φορείς» στις 12/5/2007 στο συνεδριακό κέντρο Θεσσαλίας με φορείς οργάνωσης το Ερευνητικό Ίδρυμα Πολιτισμού & Εκπαίδευσης, την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας, IOV in operational relations with UNESCO,
• στο ετήσιο συνέδριο της Διεθνούς Επιτροπής Τεκμηρίωσης του ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων) CIDOC 2008 με τίτλο συνεδρίου «Ψηφιακή επιμέλεια των πολιτισμικών αγαθών» στην Αθήνα από 15-18 Σεπτεμβρίου 2008,
• στο διεθνές συνέδριο που αφορά τα εικονικά συστήματα και τα πολυμέσα (International Conference on Virtual Systems and MultiMedia) στα πλαίσια της 14ης διεθνής διάσκεψης (14th International VSMM Conference) στη Λεμεσό της Κύπρου από 20 έως 26 Οκτωβρίου 2008.
γ) Έκδοση λευκώματος από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης
Στα πλαίσια της αξιοποίησης του αρχείου Δ.. Γ. Κασλάς υπήρξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας και Τρικάλων αλλά και τον Δήμο Ζαγοράς και Καρδίτσας και τελικά εκδόθηκε λεύκωμα από το ψηφιοποιημένο υλικό που αφορά τη ζωή και το έργο του Δ. Γ. Κασλά
δ) Δημιουργία ντοκιμαντέρ με χρηματοδότηση από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης
Στα πλαίσια της αξιοποίησης του αρχείου Δ.. Γ. Κασλάς υπήρξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας και Τρικάλων αλλά και τον Δήμο Ζαγοράς και δημιουργήθηκε ντοκιμαντέρ από το ψηφιοποιημένο υλικό που θα αφορά τη ζωή και το έργο του Δ. Γ. Κασλά.
ε) Δημιουργία δικτυακής πύλης για την ανάδειξη του Ελληνικού πολιτισμού και την ενίσχυση της επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης της ερευνητικής κοινότητας
Η δημιουργία δικτυακής πύλης για την ανάδειξη του Ελληνικού πολιτισμού και την ενίσχυση της επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης της ερευνητικής κοινότητας περιελάμβανε την μελέτη και σχεδίαση μίας διαδικτυακής πολυμεσικής πύλης για την ανάδειξη του Ελληνικού πολιτισμού. Για την επίτευξη μάλιστα αυτού του στόχου χρησιμοποιήθηκε η περίπτωση μελέτης του Δημήτρη Κασλά.
Η χρησιμότητα και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα του έργου ψηφιοποίησης Δ. Γ. Κασλά
Η χρησιμότητα και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα του έργου ψηφιοποίησης υπήρξαν πολλαπλά.
Ειδικότερα:
1) Προωθείται η παραγωγή ψηφιακού περιεχομένου το οποίο είναι χρηστικό και διαθέσιμο τόσο στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας όσο και στο ευρύ κοινό.
2) Δημιουργούνται πλεονεκτήματα που σχετίζονται με την πρόσβαση, τη διάθεση και την αναπαραγωγή του υλικού τόσο για τους ερευνητές (αρχικοί χρήστες) όσο και για κάθε ενδιαφερόμενο (τελικοί χρήστες). Για παράδειγμα, οι ιστορικοί – ερευνητές ανά πάσα στιγμή θα έχουν στη διάθεσή το σύνολο ή τμήμα του υλικού με την απαραίτητη τεκμηρίωση σε ψηφιακές εκδοχές.
3) Πολλαπλασιάζονται τα εξυπηρετούμενα αιτήματα που προέρχονται από τους χρήστες. Το υλικό γίνεται ευρέως γνωστό και επομένως πολλαπλασιάζεται η μελέτη και η χρηστικότητά του. Αυξάνονται επομένως οι χρήστες του υλικού σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, η δημοσιοποίηση του υλικού και η πρόσβαση σε αυτό ευρύ κοινού συμβάλλει σε αυτό που ονομάζεται ελεύθερη και άμεση πρόσβαση στο «πολιτιστικό απόθεμα» της χώρας μας.
4) Με τη δημοσιοποίηση καθώς και την τήρηση αρχειακών κανόνων διευκολύνεται η διεπιστημονική ζήτηση καθώς το αρχειακό υλικό σχετίζεται με αρκετές ιστορικές περιόδους (Μικρασιατική καταστροφή, Ελληνοβουλγαρικά γεγονότα, Ελληνοϊταλικός πόλεμος, ΕΛΛ.Α.Σ., Στρατιωτική ιστορία κ.ά.). Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιστημονικών εργασιών που θα υποστηριχθούν κατά κύριο λόγο από αυτό το αρχειακό υλικό.
5) Ένα τέτοιο έργο συμβάλλει στον τομέα της έρευνας και της εκπαίδευσης, δημιουργώντας έναν πιθανό υλικό πρακτικής άσκησης για τους φοιτητές (π.χ. Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας, Πληροφορικής, Ιστορίας κ.λ.π.)
6) Εξοικονομούνται χώροι και πόροι. Μερικά από τα έμμεσα οικονομικά οφέλη είναι η απελευθέρωση χώρων και συνακόλουθα η μείωση του κόστους φύλαξης του υλικού, η καλύτερη διαχείριση του, η μείωση του χρόνου ανταπόκρισης σε αιτήματα ενδιαφερομένων που υποβάλλονται από δημοσιογράφους, ερευνητές, υπηρεσίες, η μείωση των εξόδων για την ταξιθέτηση του υλικού στη φυσική του μορφή, ο περιορισμός των εξόδων για τη συντήρηση του φυσικού υλικού, κ.α.
7) Το έργο αυτό συμβάλλει στην ανάπτυξη των επαφών με άλλα αντίστοιχα έργα ψηφιοποίησης τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο. Κυρίως όμως σε εθνικό επίπεδο καθώς καλλιεργεί την προσδοκία για τη διαμόρφωση μιας κοινής αρχειακής νοοτροπίας για τα ιδιωτικά ιστορικά αρχεία, για τη συνεργασία και για τη δημιουργία ενός δικτύου ιστορικών αρχείων σε εθνικό επίπεδο.
8) Το τελικό παραδοτέο υλικό της ψηφιοποίησης μπορεί να αποτελεί το πρωταρχικό υλικό για εφαρμογές (νέων τεχνολογιών) προστιθέμενης αξίας του αρχείου.
9) Με την χρήση μέρους του υλικού της ψηφιοποίησης μπορεί να δημιουργηθεί ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ για τα γεγονότα του Ελληνοϊταλικού πολέμου.
9) Τέλος, πρέπει να σημειωθεί και το αυτονόητο όφελος, δηλαδή η διάσωση και η διατήρηση του αρχειακού υλικού που αποτελεί μέρος της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.
Βιβλιογραφία
1. Καπανιάρης, Α. 2008, Ψηφιοποίηση, Τεκμηρίωση και Ανάδειξη του Ελληνικού Πολιτισμού: Η περίπτωση του αρχείου «Δημήτριος Γ. Κασλάς», ΕΑΠ, Πάτρα.
2. Φαρμάκης, Κ. 2009, Δημιουργία δικτυακής πύλης για την ανάδειξη του Ελληνικού πολιτισμού και ενίσχυση της επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης της ερευνητικής κοινότητας, ΕΑΠ, Πάτρα.
3. Ανάπτυξη Ελληνικού Ψηφιακού Περιεχομένου - Δράσεις για την επιτάχυνσή της, e-Business Forum, (2002), Διαθέσιμο από:
* Ο Αλέξανδρος Καπανιάρης είναι Καθηγητής Πληροφορικής, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στις Γραφικές Τέχνες - Πολυμέσα και Ειδικός Σύμβουλος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας. Το Δεκέμβριο του 2009 κυκλοφόρησε σε συμπαραγωγή της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας, Τρικάλων και Δήμων Ζαγοράς και Καρδίτσας η πρώτη του δουλειά (λεύκωμα και ντοκιμαντέρ) που αφορά το ιστορικό αρχείο του Δημητρίου Κασλά (Δημήτριος Κασλάς, Ο άνθρωπος, η στρατιωτική διαδρομή, η εποχή).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου